August 11, 2025 | 12:00am
NOONG isang linggo, napadaan ako sa Valenzuela. Sa isang maliit na komunidad, napansin kong might kaunting kaguluhan sa kanto mga tao’y nagtitipon, might halong tuwa at pagkasabik sa kanilang mga mukha.
“Nandiyan si Laxa”, bulong ng tindera ng fishball habang abala sa pagbebenta.
Napahinto ako. Sino kayang Laxa? Artista ba ito na biglang sumulpot? O isa na namang pulitiko na bumibisita kahit katatapos lang ng eleksiyon? Lumapit ako, at doon ko nakita si Rico Laxa mismo.
Hindi nakapagtataka kung bakit siya pinagkakaguluhan. Kilala na si Laxa bilang isa sa mga haligi ng pabahay para sa masa, isang beterano sa pagsasakatuparan ng pangarap nang maraming casual settler na magkaroon ng sariling tahanan.
Nakilala ko siya noong siya’y administrador pa ng Nationwide Housing Authority (NHA). Sa panahon niya, hindi lang basta-basta mga bahay ang itinayo; binuo niya ang mga progresibong komunidad mula sa courting mga barung-barong sa gilid ng riles at tabing-ilog. Ipinakita niya na posible ang mabilis na relokasyon mula sa mga “hazard zones” patungo sa ligtas at disenteng lugar at nagawa niya ito sa mga proyektong dinaanan ng North at South Rail, sa maikling panahon at malinaw na plano.
Ang problema nga lang, tuwing might bagong administrasyon, biglang nag-iiba ang patakaran. Tuloy, paulit-ulit na bumabalik sa umpisa ang mga proyekto. Minsan nakakainis isipin hindi pa natatapos ang isang magandang programa, papalitan na agad, at nauuwi na naman sa puro pangako.
Ngayon, heto at bumalik na si Laxa sa serbisyo publiko bilang pangulo ng Social Housing Finance Company (SHFC), isang ahensiyang nagbibigay ng tulong pinansiyal para sa mga casual settler upang mapasakanila ang lupang tinitirhan at makapagpatayo ng permanenteng tahanan.
Sa pamamagitan ng Neighborhood Mortgage Program (CMP), tinutulungan ang mga householders affiliation na hindi lang magkaroon ng bahay, kundi ayusin at iangat ang kalidad ng buong komunidad. Layunin nito na hindi na muling matawag na “slum space” ang kanilang lugar.
Alam ko rin na malapit na sa puso ni Laxa ang gawaing ito. Bago pa siya sumabak sa pamahalaan, magkasabayan kaming peryodista. At nang ilipat siya midday sa courting Ministry of Human Settlements sa panahon ni First Woman Imelda Marcos, doon unang hinubog ang kanyang husay at dedikasyon sa malawakang programang pabahay.
Sabi nga ng isa nating matandang kaibigang “kuwago,” marami nang pagbabago sa teknolohiya at pamamaraan ng socialized housing. Sa ilalim ni DHSUD Secretary Jose “Ping” Acuzar, at sa pamumuno ni Laxa sa SHFC, binuo ang mas pinabilis na bersiyon ng CMP ang Enhanced Neighborhood Mortgage Program (ECMP).
Ito’y bahagi ng programang Pambansang Pabahay Para sa Pilipino (4PH) ni Pres. Ferdinand Marcos Jr. Kung saan nangunguna ang SHFC, hindi lang sa pagtatayo ng multi-story residential buildings, kundi sa pagbuo ng buong social housing townships. At ngayon, hindi na puro “vertical” housing lang ang prayoridad pinalalakas muli ang “horizontal” housing sa pamamagitan ng ECMP.
Maganda ang layunin. Pero might ilan pa rin akong tanong: Magkano nga ba talaga ang nakalaang pondo para mapabilis ang flagship housing program na ito sa ilalim ng Nationwide Shelter Agenda? At bakit tila hindi pa ito gaanong naririnig sa ating mga LGU at sa lehislatura? Dahil ba mababa ang kita sa social housing, kahit napakalaki ng pakinabang nito sa taumbayan?
Kung tutuusin, kung seryosohin lang ng gobyerno at susuportahan nang buo ang programang ito, malaki ang maitutulong sa pagsugpo sa lumalalang kakulangan sa pabahay.
Abangan natin kung paano ito ihahataw ni Laxa ang beteranong muling bumalik para ipaglaban ang karapatan ng bawat Pilipino sa isang maayos, ligtas, at disenteng tahanan.
